Benauwdheidsklachten bij kinderen

Algemeen
Uw kind heeft in het ziekenhuis gelegen in verband met (ernstige) benauwdheidsklachten of heeft de polikliniek Kindergeneeskunde bezocht. In deze folder leest u informatie over hoe u benauwdheidsklachten bij uw kind herkent en wat u eraan kunt doen.

Inhoudsopgave

1. Benauwdheid
2. Astma
3. Wat kan een benauwdheidsaanval uitlokken
4. Hoe ziet u dat uw kind benauwd is
5. Soorten medicijnen
   5.1 Kortwerkende luchtwegverwijder (blauwe puf)
   5.2 Ontstekingsremmer (rode/bruine puf)
   5.3 Langwerkende luchtwegverwijder
   5.4 Combinatiemedicijn
6. Medicatieschema Salbutamol (blauwe puf) bij beginnende benauwdheid
7. Medicatieschema Salbutamol (blauwe puf) bij acute benauwdheid
8. Afbouwschema Salbutamol (blauwe puf) na ziekenhuisopname
9. Extra medicijnen voor thuis
10. Controle
11. Vragen
12. Handige websites

1. Benauwdheid
Met gezonde longen gaat ademen vanzelf. Bij benauwdheid is er een gevoel van luchttekort. Dit kan een beangstigend gevoel zijn. Benauwdheid komt meestal door een verkoudheid of griep. Als uw kind regelmatig (ernstig) benauwd is, kan er sprake zijn van (peuter)astma.

2. Astma
Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Kenmerkend zijn de aanvallen van benauwdheid, piepende ademhaling en/of hoesten. Dit komt omdat de spieren rond de luchtwegen verkrampen, de slijmvliezen opzwellen en de longen zich met slijm vullen. De lucht komt er daardoor bijna niet meer doorheen. Dat maakt het ademhalen moeilijk.
Astma is bij jonge kinderen niet goed vast te stellen omdat de longen niet uitgerijpt zijn. Jonge kinderen kunnen wel klachten hebben die lijken op astma. We noemen dit peuterastma. Vaak gaan benauwdheidsklachten bij jonge kinderen weer over, ze groeien erover heen.

Of uw kind astma heeft, is vast te stellen met een longfunctieonderzoek. Tijdens dit onderzoek moet uw kind hard uitblazen. Jonge kinderen kunnen dit meestal nog niet goed. Vanaf ongeveer zes jaar is astma vast te stellen. Als bij uw kind de diagnose astma is gesteld, weet u dat dit nooit meer overgaat. De klachten zullen soms meer en soms minder optreden.

3. Wat kan een benauwdheidsaanval uitlokken
De grootste uitlokker voor benauwdheid is een verkoudheid. Dit is in 70-80% het geval. Een andere uitlokker is allergie. Ook kan een niet-allergische 'prikkel' benauwdheid uitlokken. Nog een andere uitlokker is sport en inspanning. In onderstaand schema staan de verschillende 'prikkels' uitgewerkt.

Allergische prikkels	Toelichting
Huisstofmijt	kleine mijt die in huisstof leeft
Schimmels	schimmels/vocht in huis
Hooikoorts	bomen, struiken, gras, onkruid, bloemen
Huisdieren	kat, hond, konijn, cavia, paard, vogel, etc.
Voedselallergie	noten, pinda's, aardbeien, eieren, chocolade, etc.
Geneesmiddelen	bepaalde stoffen in medicijnen

Niet-allergische prikkels	Toelichting
Prikkelende stoffen in de lucht	sigarettenrook, uitlaatgassen, deodorant, haarlak, parfum, schoonmaakmiddelen, baklucht, verflucht
Weersomstandigheden	wind, kou, mist, vochtig weer
Lichamelijke inspanning	sporten, spanning
Emoties	verdriet, opwinding

4. Hoe ziet u dat uw kind benauwd is
Ieder kind geeft andere signalen af wanneer het benauwd is. Het is belangrijk te ontdekken welke signalen uw kind afgeeft als het benauwd is. U kunt dan op tijd maatregelen treffen. Houd er wel rekening mee dat de signalen per moment kunnen wisselen, ook in hevigheid. Hieronder staan lichaamssignalen beschreven die voortekenen kunnen zijn van benauwdheid bij uw kind. Bespreek samen met de kinderarts of longverpleegkundige welke signalen bij uw kind van toepassing zijn.

Ademhaling	ademen gaat zwaar	piepende of brommende ademhaling	ademhaling gaat sneller
Bij ernstige benauwdheid	intrekkingen van de borstkas tussen de ribben en/of in de hals bij inademen	uw kind spreekt met weinig woorden. Kan maar 1 of 2 woorden zeggen tussen twee ademteugen	de neusgaten verwijden zich bij het inademen (neusvleugelen)
Houding	kromme rug (ineengedoken houding)	opgetrokken schouders	gespannen
Borst	benauwd voelen	ingesnoerd voelen (alsof een riem om de borst zit)	pijn
Neus	verstopte neus	snotteren	zit vol (zowel verstopt als snotteren)
Gezicht	donkere kringen om de ogen
Keel	pijnlijke keel	dichtzittende keel (gevoel: brok in de keel)	kriebel in de keel
Ogen	tranende ogen	jeukende ogen	rode ogen
Hoofd	bonsend hoofd	warm hoofd	hoofdpijn
Huid	warme huid	erg droge huid	huid jeukt
Maag	maag is van streek	uw kind wil niet eten/drinken	braken

Zodra de bij uw kind bekende lichaamssignalen van beginnende benauwdheid optreden, start u meteen met het toedienen van Salbutamol volgens het medicatieschema bij beginnende benauwdheid, zie paragraaf 6 in de folder.

Zodra acuut meerdere heftige lichaamssignalen optreden bij uw kind, start u met het toedienen van Salbutamol volgens het medicatieschema bij acute benauwdheid, zie paragraaf 7 in deze folder.

5. Soorten medicijnen

5.1 Kortwerkende luchtwegverwijder
Dit medicijn zorgt voor een verwijding van de luchtwegen. Dat geeft een gevoel van meer lucht hebben en het slijm kan er makkelijker uit. Dit medicijn werkt snel, binnen 5-10 minuten en de werking houdt 3 tot 4 uur aan.

Gebruik:

• bij benauwdheid of als er voortekenen zijn van benauwdheid;
• vóór inspanning (als er sprake is van inspanningsklachten);
• bij acute ernstige benauwdheid adviseren wij om een voorzetkamer te gebruiken. Dit kost namelijk minder moeite om goed te inhaleren.

Bijwerkingen (zelden):

• trillen van de handen
• onrust
• hyperactiviteit

Verschillende merken van kortwerkende luchtwegverwijders zijn Salbutamol, Ventolin, Airomir, Bricanyl.

5.2 Ontstekingsremmer
Dit medicijn voorkomt en vermindert ontstekingen in de luchtwegen. Ook vermindert het prikkelbaarheid van de luchtwegen. De ontstekingsremmende werking voorkomt voor een belangrijk deel beschadiging van de luchtwegen. De werking treedt op na 2 tot 3 weken, bij dagelijks gebruik.

Ontstekingsremmers worden ook wel inhalatiecorticosteroïden of luchtwegbeschermers genoemd. Verschillende merken zijn Flixotide, Qvar, Pulmicort.

Gebruik:

• als onderhoudsmedicatie 2x per dag, 's morgens en 's avonds op vaste tijdstippen of anders in overleg;
• ook gebruiken als er geen klachten zijn: klachten blijven weg, juist omdat de medicijnen dagelijks gebruikt worden.

Bijwerkingen (zelden):

• schimmelinfectie in/om de mond
• heesheid

Het is belangrijk om na het puffen de mond goed te spoelen en een slok water te drinken om deze bijwerkingen te voorkomen.

Belangrijk:
Bij gelijktijdig gebruik van zowel luchtwegverwijders als ontstekingsremmers: altijd eerst de luchtwegverwijder inhaleren en pas daarna de ontstekingsremmer.

5.3 Langwerkende luchtwegverwijder
Dit medicijn zorgt voor een langdurige verwijding van de luchtwegen. De werking is circa 12 uur. Verschillende merken zijn: Serevent, Foradil, Oxis.

Gebruik:

• twee keer per dag, op vaste tijdstippen;
• meestal in combinatie met een ontstekingsremmer

Soms kiest de arts een combinatiemedicijn: langwerkende luchtwegverwijder en ontstekingsremmer in één.

5.4 Combinatiemedicijn
Dit medicijn bevat zowel een ontstekingsremmer als een luchtwegverwijder.
Verschillende merken zijn: Seretide, Symbicort en Foster.

Gebruik:

• twee keer per dag, op vaste tijdstippen.

Bijwerkingen (zelden):

• schimmelinfectie in/om de mond
• heesheid

Het is belangrijk na het puffen de mond goed te spoelen en een slok water te drinken om deze bijwerkingen te voorkomen.

Kijk voor instructies voor het gebruik van een inhalator op www.inhalatorgebruik.nl.

6. Medicatieschema Salbutamol (blauwe puf) bij beginnende benauwdheid

U start met dit medicatieschema als uw kind bekende lichaamssignalen afgeeft die het voorteken zijn van benauwdheid.

Let op

• Voor het geven van 2 pufs geldt: eerst 1 puf geven, waarbij uw kind 5-10 keer in-en uit ademt. Daarna opnieuw schudden en dan pas de 2e puf geven, waarbij uw kind weer 5-10 keer in- en uit ademt.

7. Medicatieschema Salbutamol (blauwe puf) bij acute benauwdheid


Zodra acuut meerdere heftige lichaamssignalen optreden bij uw kind, start u met het toedienen van Salbutamol volgens het schema op de linkerpagina.

Let op

• Voor het geven van 2 pufs geldt: eerst 1 puf geven, waarbij uw kind 5-10 keer in- en uit ademt. Daarna opnieuw schudden en dan pas de 2e puf geven, waarbij uw kind weer 5-10 keer in- en uit ademt.

8. Afbouwschema Salbutamol (blauwe puf) na ziekenhuisopname
Thuis kunt u afbouwen met de blauwe puf, tenzij de kinderarts wat anders met u afspreekt. Afbouwen kunt u als volgt doen:


Als u het gevoel heeft dat uw kind onvoldoende opknapt, neemt u dan contact op met uw huisarts, tenzij anders met u is afgesproken.

Belangrijk

• Voor het geven van 2 pufs geldt: eerst 1 puf geven, daarbij 5-10 keer in- en uit ademen. Daarna opnieuw schudden en dan pas de 2e puf geven en weer 5-10 keer in- en uit ademen.
• Voor alle dagen uit het afbouwschema geldt: u mag uw kind ook eventueel 's nachts 2 blauwe pufs geven als uw kind wakker is.

9. Extra medicijnen voor thuis
Mogelijk krijgt u nog andere medicijnen mee naar huis voor uw kind.
Hieronder ziet u welke dat zijn.

Extra medicatieschema voor thuis __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________

10. Controle
Als uw kind weer naar huis gaat, krijgt u een afspraak mee voor controle bij de kinderarts en/of kinderlongverpleegkundige. Mogelijk blijft uw kind een langere tijd onder controle bij de kinderarts en/of kinderlongverpleegkundige. Wij verzoeken u bij iedere controle de pufjes en voorzetkamers die uw kind gebruikt, mee te brengen.

11. Vragen
Heeft u nog vragen of behoefte aan meer informatie? Neemt u dan gerust contact op met het secretariaat van de polikliniek Kindergeneeskunde via telefoonnummer (0314) 32 95 92. Zij verwijzen u dan (indien nodig) door naar de kinderlongverpleegkundigen.

12. Handige websites
De afdeling Kindergeneeskunde heeft een eigen kenniscentrum:
https://kindergeneeskunde.slingeland.nl. Op deze website vindt u onder andere informatie over specialisten, onderzoeken, afdelingsinformatie en nieuwsberichten.

Op onderstaande websites kunt u ook informatie vinden:
www.longfonds.nl
www.astmaproject.nl
www.inhalatorgebruik.nl
www.luchtbrug.nl