Algemeen

U krijgt deze folder omdat er bij u een goedaardige afwijking in de borst is gevonden. In deze folder leest u meer over hoe de borst is opgebouwd en welke goedaardige afwijkingen vaak voorkomen.

De bouw en functie van de borst

De vrouwenborst (ook wel ‘mamma’ genoemd) heeft als belangrijkste functie het geven van melk aan een baby. De melk wordt gemaakt in de melkklieren. Via de melkklieren gaat de melk door de melkgangen naar de tepel. In de tepel komen de melkgangen samen, waar de melk via een kleine opening naar buiten kan.

De mekklieren en melkgangen zijn enkele millimeters groot. Met het blote oog zijn ze niet van elkaar te onderscheiden. Daarom spreken we vaak over klierweefsel: dit is de verzamelnaam voor melkklieren en melkgangen. Naast klierweefsel bestaat de borst ook uit:

• Bindweefsel: zorgt voor stevigheid.
• Vetweefsel: beschermt en geeft de borst zijn vorm.
• Tepel en tepelhof: de tepelhof is de donkere huid rondom de tepel. Tijdens borstvoeding maakt de tepelhof een vettige stof.
  

De borst ligt boven op de borstspier, en daaronder zitten de ribben.

Verschillen tussen borsten

Geen enkele borst is precies hetzelfde. Het klierweefsel voelt vaak wat hobbelig. De linker- en rechterborst zijn nooit precies even groot. Ook de verdeling van het klierweefsel over de borst is nooit helemaal gelijk. Meestal zit het meeste klierweefsel aan de bovenkant, richting de oksel. Dit kan soms doorlopen tot in de oksel. Tijdens de menstruatie kan de borst tijdelijk gevoeliger of voller aanvoelen.

Borsten kunnen verschillen in:

• grootte en vorm
• hobbeligheid
• hard of zacht aanvoelen
• verdeling van het klierweefsel
• Gevoeligheid
  

Veel voorkomende goedaardige afwijkingen

Hieronder geven we uitleg over de volgende veelvoorkomende goedaardige afwijkingen aan de borst:

• Cyste
• Fibroadenoom (bindweefselknobbel)
• Hematoom
• Lymfeklier
• Lipoom
• Gynaecomastie
  

Cyste

Wat is het?

Een cyste is de meest voorkomende goedaardige afwijking in de borst. Er is dan een holte in de melkklier gevuld met vocht. Dit kan ontstaan door een verstopte afvoergang van een melkklier. Er kunnen één of meerdere cysten in één of beide borsten voorkomen. Ze kunnen klein zijn, maar ook zo groot als een ei. Een cyste is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Bij wie?

Een cyste kan op elke leeftijd voorkomen, maar meestal bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Wat voelt u?

• Een ronde, stevige knobbel die een beetje kan bewegen. Als de borsten gespannen zijn, is een cyste beter te voelen.
• Als de cyste dieper ligt, is deze moeilijk te voelen door het borstweefsel.
• Soms doet een cyste pijn.
  

Oorzaak

De oorzaak van een cyste is niet bekend. Cysten kunnen ineens ontstaan.

Behandeling

• Vaak is geen behandeling nodig en verdwijnt de cyste vanzelf.
• Soms wordt de cyste leeggezogen met een naald (punctie), bijvoorbeeld bij pijn. Na het leegzuigen kan de cyste terugkomen.
  

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.

Fibroadenoom

Wat is het?

Een fibroadenoom is een veelvoorkomende goedaardige knobbel van klier- en bindweefsel. Het wordt ook wel bindweefselknobbel genoemd. Het voelt vaak glad en rond aan. Er kunnen meerdere fibroadenomen aanwezig zijn in één of beide borsten. Een fibroadenoom is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Bij wie?

Een fibroadenoom komt het meest voor bij vrouwen jonger dan 35 jaar. Bij oudere vrouwen ontstaan zelden nieuwe fibroadenomen. Wel kan een fibroadenoom nog aanwezig zijn op oudere leeftijd. De knobbel kan dan gaan verkalken.

Wat voelt u?

• Stevige knobbel die makkelijk beweegt in het borstweefsel. Soms is een fibroadenoom niet goed voelbaar.
• Soms pijn.
• Kan aanvoelen als een erwt of balletje.
• Tijdens zwangerschap of menstruatie kan de knobbel groter of pijnlijker worden.
  

Oorzaak

De oorzaak is niet precies bekend. Hormonen spelen waarschijnlijk een rol.

Behandeling

Een behandeling is meestal niet nodig. Soms wordt de fibroadenoom operatief verwijderd, bijvoorbeeld bij pijn of als de knobbel op een vervelende plek zit.

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.

Hematoom

Wat is het?

Een hematoom is een ophoping van bloed in of onder de borst, bijvoorbeeld na een val, stoot of operatie. Het lijkt op een blauwe plek. Een hematoom is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Bij wie?

Een hematoom kan bij iedereen voorkomen. Het ontstaat vaak na een operatie of bij gebruik van bloedverdunners.

Wat voelt u?

• Soms een blauwe plek op de huid.
• Gevoeligheid of pijn.
• Een zwelling die zacht of hard kan aanvoelen.
  

Oorzaak

Door een stoot of operatie kunnen bloedvaatjes beschadigen. Daardoor lekt bloed in het gebied eromheen. Ook door sommige medicijnen of ziekten kunnen bloedvaten kwetsbaarder zijn, waardoor u sneller blauwe plekken krijgt.

Behandeling

Behandeling is meestal niet nodig. Een hematoom verdwijnt vaak vanzelf. Een koud kompres kan helpen tegen pijn en zwelling. Soms wordt een hematoom leeggezogen met een holle naald (punctie).

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.

Lymfeklier

Wat is het?

Lymfeklieren zitten overal in het lichaam. Ook in de oksel en borst, waar ze als bobbeltjes kunnen aanvoelen. Lymfeklieren helpen het lichaam bij de afweer tegen ziekten. Ze voorkomen dat een ziekte zich verder door het lichaam verspreidt. Een lymfeklier is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Wat voelt u?

• Een klein zacht bobbeltje onder de huid of dieper in de borst, meestal kleiner dan 1 cm.
• Soms tijdelijk groter of gevoelig, bijvoorbeeld bij een wondje aan de arm of verkoudheid. De lymfeklier kan dan ook warm en pijnlijk zijn.
  

Oorzaak

Een opgezette lymfeklier is een normale reactie van het afweersysteem.

Behandeling

Behandeling is niet nodig bij een goedaardige lymfeklier.

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.

Lipoom

Wat is het?

Een lipoom is een goedaardige knobbel van vetweefsel in de borst. Het ontstaat door een woekering van vetcellen. Dit zijn vetcellen die zich vaker delen en sneller groeien. Een lipoom is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Bij wie?

Een lipoom kan op elke leeftijd ontstaan, maar het komt vooral voor tussen 40 en 60 jaar.

Wat voelt u?

• Zachte knobbel.
• Doet meestal geen pijn.
• Kan groter worden.

Oorzaak

De oorzaak is niet precies bekend. Soms zijn lipomen erfelijk.

Behandeling

Een lipoom verdwijnt bijna nooit vanzelf, maar behandeling is meestal niet nodig. Indien nodig kan de lipoom met een operatie worden verwijderd, bijvoorbeeld als u het storend vindt of er last van heeft.

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.

Gynaecomastie (bij mannen)

Wat is het?

Gynaecomastie is een medische term voor borstontwikkeling bij mannen. Bij gynaecomastie zijn één of twee borsten groter dan normaal. Dit komt meestal door te veel klierweefsel, soms door te veel vetweefsel (pseudo-gynaecomastie) en soms door een combinatie van beide. De knobbel voelt vaak als een elastische zwelling van 1 à 2 cm achter de tepel. Gynaecomastie is geen borstkanker en verhoogt het risico op borstkanker niet.

Bij wie?

Borstvorming bij mannen zien we vooral in de puberteit. Maar ook oudere mannen kunnen borstvorming hebben.

Wat voelt u?

• Zwelling achter de tepel.
• Soms pijn, bijvoorbeeld bij het dragen van een rugzak of bretels.
  

Oorzaak

• Bijwerking van bepaalde medicijnen (zoals anabole steroïden, prednison of sommige hartmedicijnen).
• Stress.
• Gebruik van hormonen.
  

Onderzoek

Gynaecomastie wordt vaak gezien op een mammografie. Soms volgt ook een echo.

Behandeling

Behandeling is vaak niet nodig, Gynaecomastie kan vanzelf verdwijnen. Als gynaecomastie door medicijnen komt, kan de arts kijken of u een ander medicijn kunt gebruiken.

Wanneer contact opnemen?

Voelt u een nieuwe knobbel of groeit de knobbel? Neem dan contact op met uw huisarts.