Algemeen

Botulinetoxine wordt in Nederland sinds 1981 gebruikt bij patiënten met bewegingsstoornissen. De werkzame bestanddelen worden in zeer lage hoeveelheden (miljoenste delen van een gram) verdund ingespoten. Dysport® (een merknaam voor botulinetoxine) is sinds 1993 in Nederland toegestaan voor de behandeling van bepaalde bewegingsstoornissen. In het Slingeland Ziekenhuis hebben we sinds 1998 ervaring met deze behandeling, die veilig en over het algemeen tot tevredenheid van de patiënten wordt toegepast.

Hoe werkt botulinetoxine

Botulinetoxine behoort tot de groep van spierverslappers; geneesmiddelen die zorgen voor spierontspanning. Een spierbeweging ontstaat doordat er bij een spier, aan het uiteinde van een zenuw, een chemische stof (acetylcholine) vrijkomt. Deze stof geeft de spier een prikkel, waardoor de spier samentrekt. Komt deze chemische stof doorlopend vrij, dan ontstaat er spierkramp. Botulinetoxine verhindert het vrijkomen van de chemische stof (acetylcholine). Daardoor neemt de spanning in de spier af.

Behandeling

Botulinetoxine wordt door middel van injecties in de spier toegediend. De arts bepaalt eerst de plaats van de injectie door palpatie (onderzoek door aftasting met de vingers) en soms door een electro-myografie (EMG). De behandeling vindt poliklinisch plaats.

Resultaten

Het effect van botulinetoxine is niet onmiddellijk voelbaar of zichtbaar. Botulinetoxine begint meestal twee tot drie dagen na de injectie te werken. De werking houdt gemiddeld twee tot vier maanden aan. Aan de hand van de resultaten kan de dosering voor de volgende behandeling worden aangepast. Resultaten van de behandeling kunnen zijn: afname van de bewegingsstoornis, pijnvermindering en een betere houding.

Bijwerkingen

Zoals alle geneesmiddelen kent botulinetoxine bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerking is te veel spierzwakte. De spierzwakte kan optreden in een enkele spier of, in zeer zeldzame gevallen, in alle spieren in het lichaam. Enkele patiënten hadden na hoge doseringen in het nek/halsgebied slikklachten.

Doorgaans verdwijnen deze bijwerkingen binnen twee weken. Andere bijwerkingen kunnen zijn:

• griepachtige symptomen;
• vermoeidheid;
• slaperigheid;
• pijn op de injectieplaats.

Zeer zelden is er sprake van een algemeen ziektegevoel. Dit verdwijnt gewoonlijk binnen twee tot vier weken.
Als bij u een bijwerking optreedt, die niet in de bijsluiter is vermeld of die u als ernstig ervaart, informeer dan uw arts.

Gebruik van botulinetoxine in combinatie met andere geneesmiddelen

Er zijn verschillende geneesmiddelen die, bij gelijktijdig gebruik, de werking van botulinetoxine kunnen versterken of verzwakken. Het effect van botulinetoxine kan worden beïnvloed door antibiotica, spierverslappers en door geneesmiddelen die de zenuwspierprikkeloverdracht beïnvloeden.

De volgende geneesmiddelen hebben zeker invloed op de werking van botulinetoxine:

• lithiumzouten
• benzodiazepines
• 4-aminopyridine
• guanidines
• corticosteroïden
• cholinesteraseremmers
• polimyxine
• tetracycline
• lincomycine

Belangrijk

Informeer uw arts of apotheker wanneer u andere geneesmiddelen gebruikt of kortgeleden heeft gebruikt. Dit geldt ook voor geneesmiddelen die u zonder recept kunt verkrijgen. De arts of apotheker beoordeelt of deze geneesmiddelen de werking van botulinetoxine kunnen beïnvloeden.

Botulinetoxine bij migraine

Botulinetoxine wordt ook wel gegeven bij chronische migraine. Dat wordt alleen gedaan als de neuroloog die gespecialiseerd is in hoofdpijn, van mening is dat behandeling met botulinetoxine geschikt voor u is. Deze behandeling vindt plaats volgens een landelijk vastgesteld protocol. Daarin is afgesproken op welke plekken en hoeveel botulinetoxine er gegeven wordt. Na de behandeling heeft u een afspraak met de neuroloog om het effect te bespreken.

Zwangerschap en borstvoeding

Tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt botulinetoxine niet toegediend.

Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten

Botulinetoxine wordt vaak gebruikt bij mensen met dystonie. Hoewel genezing van dystonie tot op heden niet mogelijk is, kan de arts de symptomen van dystonie behandelen met medicijnen, botulinetoxine injecties en soms een operatie. De Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten zet zich in voor de belangen van haar leden en probeert de aandoening meer bekendheid te geven bij artsen, paramedici en maatschappij. Kijk voor meer informatie over dystonie, het medicijngebruik en botulinetoxine op www.dystonievereniging.nl. Op deze website kunt u ook het boek bestellen over fysiotherapiebehandelingen volgens de methode van Bleton. Deze methode kan extra ondersteuning bieden bij klachten van dystonie.

Op de website www.dystonia.net kunt u meer informatie vinden over dystonie. Via de zorgzoeker van deze website kunt u ook een behandelaar met kennis van dystonie bij u in de buurt opzoeken.

Vragen

Heeft u na de behandeling nog vragen of problemen, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Neurologie. Wij zijn op werkdagen bereikbaar van 08.30 tot 16.30 uur op telefoonnummer (0314) 32 95 76.