Algemeen
Uw specialist heeft met u besproken dat u, naast de behandeling met hormonale therapie, in aanmerking komt voor behandeling met bisfosfonaten. Meestal wordt het medicijn zoledroninezuur (Zometa®) voorgeschreven. Het doel van de behandeling is het verkleinen van de kans op uitzaaiingen.

Deze behandeling wordt sinds 2015 met dit doel toegepast. Bisfosfonaten worden echter al langere tijd gebruikt, bijvoorbeeld bij de behandeling van botontkalking (osteoporose). Als vrouwen door de borstkankerbehandeling vervroegd in de overgang raken en/of behandeld worden met aromataseremmers (een groep medicijnen die bij hormonale therapie hoort), dan hebben zij een groter risico op botontkalking. Bisfosfonaten beschermen het lichaam hiertegen.

Botopbouw en -afbraak
Omvorming van het bot vindt voortdurend plaats in elk lichaam. Daarbij wordt oud bot vervangen door nieuw bot, zodat de botten sterk en gezond blijven. In gezonde botten zijn twee soorten cellen actief bij de omvorming van het bot. Dit zijn cellen die bot aanmaken (osteoblasten) en cellen die bot afbreken (osteoclasten).

Onder normale omstandigheden is de activiteit van deze twee soorten cellen in evenwicht. Dat betekent dat het proces van botafbraak en botaanmaak in balans is en bot dus regelmatig vervangen wordt. Als het proces van botomvorming uit balans raakt, bestaat er een kans dat het bot zwak wordt (osteoporose) en is er een verhoogd risico op botbreuken.

Bisfosfonaten
Bisfosfonaten zijn medicijnen die ingrijpen op de balans tussen de bot afbrekende cellen en de bot aanmakende cellen. Bisfosfonaten remmen de osteoclasten die het bot afbreken. Ze voorkomen botontkalking en maken het bot steviger. Daardoor is het veel moeilijker voor eventuele kankercellen om zich in de botten te nestelen.

Remming groei tumorcellen
Zometa® doet echter ook het volgende: het remt de groei van eventueel nog aanwezige tumorcellen af. Dit werkt zo: als (eventueel nog aanwezige) tumorcellen zich willen delen, worden nieuwe bloedvaten gevormd om deze cellen van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien. Zoledroninezuur gaat de vorming van deze bloedvaten tegen, zodat de kwaadaardige cellen zich niet ongeremd kunnen blijven delen.

Toediening van zoledroninezuur
Meestal wordt in het Slingeland Ziekenhuis het bisfosfonaat zoledroninezuur (Zometa®) voorgeschreven. Dit krijgt u toegediend via een infuus. De toediening van het medicijn duurt 15 minuten. In totaal neemt de behandeling maximaal een uur in beslag. Zoledroninezuur wordt in uw situatie twee keer per jaar toegediend, gedurende 3 jaar.

De behandeling vindt plaats in het ziekenhuis, op de dagbehandeling oncologie (eerste verdieping, route 102).

Er kan na de toediening een reactie op het infuus optreden (zie mogelijke bijwerkingen). Als u hier last van krijgt, dan merkt u dit vaak pas de avond of nacht na de toediening. Ervaart u na de eerste toediening geen acute bijwerkingen? Dan worden die bij de vervolg-toedieningen ook niet verwacht.

Het is goed om voor en na de toediening extra te drinken, bijvoorbeeld één à twee glazen water voor die tijd en één à twee glazen water na de toediening.

Mogelijke bijwerkingen
Vaak (deze bijwerking komt voor bij 1 op de 10 mensen):

• Hoofdpijn, een griepachtig ziektebeeld, koude rillingen, koorts, vermoeidheid, zwakte, slaperigheid, en bot-, gewrichts- en/of spierpijn, spierkramp, spierstijfheid, misselijkheid en braken, verlies van eetlust en diarree. Deze klachten verdwijnen over het algemeen na enkele uren of maximaal binnen drie dagen. Na de eerste twee behandelingen komen deze klachten vaker voor dan bij de vervolgtoedieningen. U mag zo nodig de klachten dempen door paracetamol te gebruiken, maximaal vier keer per dag twee tabletten.
• Duizeligheid en/of slaperigheid. Wanneer deze klacht optreedt, mag u niet autorijden en geen machines bedienen.
• Bindvliesontsteking van het oog. Dit kan een troebel zicht geven of een ontsteking van/om het oog.
• Verandering van de nierfunctie.

Soms (deze bijwerking komt voor bij 1 op de 100 mensen):

• osteonecrose van de kaak (meer uitleg hierover vindt u hieronder);
• onregelmatige hartslag;
• allergische reactie. Dit herkent u aan kortademigheid en/of een zwelling van het gezicht en/of de keel.

Osteonecrose
Een van de zeer zeldzame maar mogelijke bijwerkingen van de toediening van zoledroninezuur is osteonecrose van het kaakbeen. Dit wordt gekenmerkt door blootliggend bot in het kaakbeen. Osteonecrose van de kaak kan spontaan ontstaan tijdens de behandeling of in samenhang met een tandheelkundige ingreep, zoals het trekken van tanden. Voordat u start met uw behandeling met zoledroninezuur, raden wij u aan uw gebit te laten controleren en behandelen bij de tandarts. Met een gezond gebit wordt osteonecrose zoveel mogelijk voorkomen.

Verschijnselen van osteonecrose kunnen zijn:

• pijn in de mond, aan de tanden en/of aan de kaak;
• infecties in de mond (zwellingen of niet genezende, pijnlijke plekken in de mond of kaak);
• een verdoofd, zwaar of ongewoon gevoel in de kaak, tanden of kiezen;
• het los gaan zitten van een tand.

Om de kans op osteonecrose zo klein mogelijk te maken, is het belangrijk dat u zorgt voor een goede gebitshygiëne:

• Poets uw tanden voor het slapen gaan.
• Spoel de mond goed na.
• Poets met een zachte borstel.
• Laat uw gebit elk half jaar controleren bij de tandarts. Laat de tandarts weten dat u behandeld wordt met zoledroninezuur.
• Als u een kunstgebit draagt, zorg er dan voor dat deze goed past.
• Indien van toepassing: stop met roken. Roken vergroot de kans op osteonecrose.

Calcium en vitamine D
Voor een goede gezondheid van het bot is voldoende calcium en voldoende vitamine D noodzakelijk. Calcium (kalk) is een mineraal dat vooral zit in melk, melkproducten en kaas. Het is aanbevolen om 3 tot 4 producten met calcium per dag te nuttigen. Als u weinig (of geen) zuivelproducten eet of drinkt, wordt u geadviseerd om via andere bronnen (groenten, soja producten of eventueel supplementen) voldoende calcium binnen te krijgen.

Vitamine D zorgt ervoor dat de darmen calcium goed opnemen en is nodig om het calcium in de botten vast te leggen. Voor de meeste mensen met een lichte huid is het voldoende om dagelijks 15 tot 30 minuten onbeschermd met de handen en het gezicht in de zon te zijn. Voor vrouwen ouder dan 50 jaar wordt aanbevolen om daarnaast 10 microgram vitamine D extra te gebruiken per dag. Voor vrouwen ouder dan 70 jaar is dit 20 microgram.


© 2016 Isala Kliniek Zwolle
Deze folder is grotendeels overgenomen van de folder van de Isala Kliniek in Zwolle.